Peter's circus

Ik ontmoette Peter van Lindonk voor het eerst ergens halverwege de jaren '90, in het toenmalige vLSP-kantoortje aan de Dannegracht in Breukelen.

Peter wond er geen doekjes om. Hij had wat tekstwerk van me gezien en dat beviel hem. Maar voor hij me als freelancer aan het werk zette wilde hij weten wat ik voor mens was; wat mijn interesses waren. Van Lindonk was een aardige maar indrukwekkend scherpe man. Recht op het doel af (later leerde ik dat hij soms bij potentiële klanten binnenstapte met een zandlopertje van een paar minuten, en dat hij ze in die korte tijd een contract van enige tonnen aan kon praten - over charisma gesproken).

Wat moet je zeggen in zo'n situatie? Ik wees naar de straat waar mijn blauwe bestelbusje stond. “In die auto zit mijn ballon, en na dit gesprek rijd ik naar een ballonwedstrijd die drie dagen duurt. Daar wijkt bijna alles voor. Maar ik haal mijn deadlines.”

Later leerde ik dat Peter ook een tot het uiterste doorgeslagen hobby had: het circus. Hij was zelfs spreekstalmeester van het Kerstcircus in Carré. Dat iemand een liefhebberij had waarvoor hij flinke offers bracht, dat begreep hij. Circus en ballonvaren, het zijn allebei dingen waarvoor je een beetje kind moet blijven om er ten volle van te kunnen genieten.

Niet lang na dat gesprek kreeg ik mijn eerste opdracht voor van Lindonk Special Projects. Later mocht ik aan een paar bijzondere projecten werken die me lang zullen bijblijven, waaronder Prikkels voor Albert Heijn, en - hoe kan het anders - een boek over de historie van een circustheater.
Peter bleek meer dan zomaar een klant. Hij was een mentor die zijn freelance creatieven ertoe aanzette boven zichzelf uit te stijgen. “We moeten een boek maken voor de Rabobank - in tien dagen. Kan dat?” “Nee Peter, maar we doen het toch.”

Natuurlijk is Peter samen met Nelleke een keer meegevaren in mijn ballon, boven het Groene Hart. In zijn achtertuin heb ik hem gedoopt tot Graaf Pieter Willem van de Maarsseveense Plassen tot Wavergemaal, want zo hoort dat onder aeronauten. Tegen die tijd was de relatie meer dan alleen zakelijk geworden.

In 2000 organiseerde Peter de eerste PINC-conferentie in Zeist. Enkele jaren daarna verkocht hij zijn uitgeverij om zich voor tweehonderd procent op zijn eigen circus te storten, dat boeket van bijzondere sprekers en memorabele intermezzo's.
Mijn blauwe ballonvaarderbusje vervoerde voor PINC.1 noodzakelijke spullen naar Figi. Velen staken vrijwillig een handje toe, want er was weinig budget en het moest een mooi feest worden. Voor Peter deed je dat. Eigenlijk had-ie een club. Peter's Circus.

Prikkels, het boek met de radio in de kaft gekoppeld aan een wekelijks radioprogramma uitgezonden op de kortegolf, was een van de laatste grote boekprojecten die hij aanpakte in de aanlooptijd van PINC.1. Albert Heijn liet er in het najaar van 1999 maar liefst 75.000 van drukken. Van Peter mocht ik er de tekst voor schrijven, samen met Bas van Lier. Achteraf gezien zaten in dat boek veel knipogen naar PINC - de meeste deelnemers aan de brainstormsessies over Prikkels bleven daarna op een of andere manier betrokken bij Peter's unieke conferentie, en dat malle oranje boek was een soortgelijk boeket van opvallende weetjes en inspirerende ideeën.

In de inleiding van Prikkels schreven we: “Lach, en voel dat u leeft. Wacht niet tot morgen. Proef de dag. Ruik, voel, zie en hoor hem.”
Dat was voor Albert Heijn - zogenaamd. Maar natuurlijk was het namens Peter.

Spreekstalmeester Graaf Pieter Willem van de Maarsseveense Plassen tot Wavergemaal, boekenmaker, mentor, inspirator, levensgenieter, bedenker van de leukste conferentie van Nederland, overleed op 2 maart van dit jaar.

Als er ergens in een andere dimensie een circus is, dan liggen daar een rode jas en een hoge hoed voor hem klaar.

Dag Peter.

P.S. Voor wie nog nooit een PINC-conferentie heeft meegemaakt: in mei is wellicht uw laatste kans, want op Peter's verzoek gaat PINC 14 gewoon door. www.pinc.nl. 

Flessenpost

WhatsApp is een slimme app waarmee je met elk merk en type smartphone SMS-achtige berichten kan sturen, zonder gebruik te maken van de SMS-dienst van je telefoonmaatschappij. Het is makkelijk te gebruiken en zo opgebouwd dat je er ietswat Facebookig mee kunt chatten. Een kletsprogramma voor je mobieltje dus.

Da's leuk. Maar zoals met alle leuke dingen geldt dat overmaat schaadt. Als een slimme meid van een keurige middelbare school wordt gestuurd omdat ze onophoudelijk zit te WhatsApp'en tijdens de lessen, dertigduizend berichten per maand stuurt en ontvangt en met niets anders meer bezig kan zijn - dan is sprake van ongezonde verslaving.

Het kan ook anders.

Onlangs vond een Iers jongetje op het strand een fles met een brief erin, in 2004 door twee Canadese meisjes van toen 12 jaar oud ergens langs de Hudson-baai in zee gegooid. Dankzij Internet achterhaalde het 9 jaar oude knulletje in een paar dagen de twee meiden en konden ze met elkaar video-chatten. De inmiddels twintig jaar oude briefschrijfsters  komen volgend jaar bij de gelukkige vinder van hun flessenpost logeren. Zo maakt de langzaamste vorm van 'ongerichte' berichtenverzending gecombineerd met moderne technologie een echte en wellicht hechte vriendschap mogelijk.

Eén bericht in acht jaar. En toch raak.

http://tinyurl.com/cu4ymnp

Het Nieuwe Werken is Geen Leven

Mijn broer, senior PR-adviseur bij een gewichtige organisatie en als zodanig altijd in de weer met Blackberry, laptop en straks naar eigen zeggen ook met een iPad, blogde onlangs over de website van De Het Nieuwe Werken Beweging. Feitelijk is dat een reclamesite van KPN, die bedrijven voor veel geld aan allerlei telecom-oplossingen wil helpen om hun efficiency te verbeteren.

In theorie betekent Het Nieuwe Werken (met hoofdletters) dat mensen regelmatig thuis kunnen werken en zodoende geen tijd verdoen in files; dat ze in de trein al forensend met de laptop aan documenten kunnen werken en dus minder tijd op kantoor hoeven door te brengen. Enzovoorts. Je draagbare computer, in welke vorm dan ook, is je kantoor en daardoor word je niet langer afgerekend op je fysieke aanwezigheid van negen tot vijf in een of andere kantoorbunker van beton en glas in een anonieme kantoorwijk. Je zou meer vrijheid moeten krijgen om zelf je tijd in te delen en werk en privéleven met elkaar in balans te brengen. Klinkt mooi.

In de praktijk betekent het vooral dat je zeven dagen per week en 24 uur per dag geacht wordt bereikbaar en voor de baas bezig te zijn. Zelfs als je je kinderen naar school brengt, een luier verschoont of van je welverdiende vakantie aan het genieten bent, bliept je iBlackPodPhoneAardbeiGadget om de paar minuten met dringende berichten waarop je per ommegaande antwoord dient te geven. In het kantoorgebouw van je werkgever heb je geen vaste werkplek meer: je moet het doen met een verrijdbaar ladenblokje dat je als een vliegtuigkoffertje achter je aan dient te trekken door een immense kantoortuin, op zoek naar een bureau of tafeltje dat nog niet is bezet. Als je filevermijdend of in-de-trein-werkend later op kantoor arriveert heb je geen plek om te zitten, dus stort je je in de praktijk toch in de spitsdrukte, of ga je zelfs nog eerder van huis dan vroeger om zeker te zijn dat een van je favoriete werkplekken, met het beste uitzicht op het park buiten of op de leuke assistente, beschikbaar is als je arriveert...

Vorig jaar was ik op werkbezoek bij een Grote Organisatie, voor overleg met de directeur van een van hun dochterondernemingen. Grote kantoortoren in Utrecht, parkeerdak vol glanzende leaseauto's, jaaromzet van vele honderden miljoenen, gelikt ogende brochures vol onduidelijke kunst en nog onduidelijker heteluchttaal. De betreffende directeur, verantwoordelijk voor een honderdtal vaste medewerkers en een bestand van enkele duizenden potentieel gedetacheerden, moest met mij in de bedrijfsbar aan een tafeltje gaan zitten, want zelf had-ie geen nette kamer met een vergadertafel. Dat is Het Nieuwe Werken: nul privacy op kantoor, zelfs voor mensen met grote verantwoordelijkheden die regelmatig vertrouwelijke gesprekken moeten kunnen voeren.

KPN heeft een videopresentatie laten maken over wat zij zien als Het Nieuwe Werken. Irritant ritmisch pom-pom-pom deuntje erachter, en dan van die bevroren 3D-beelden van blije mensen die Nieuw aan Het Werken zijn, met tabletcomputers in de hand, laptops op schoot en flatscreens om zich heen: in een veel te glad gedecoreerd stadsappartement terwijl zoontje-in-pyjama met zijn Wii-spelcomputer door de kamer dartelt, in een grotendeels lege eersteklas treincoupé, in de wachtruimte op een vliegveld, in een kantoor volgestouwd met schermen, in een neo-modernistische ontmoetingsruimte 'succes' vierend met knallende champagne. Als me iets duidelijk wordt is dat ze het bij de nationale telecommer niet begrepen hebben.

Ik zie niet wat er nieuw is aan Het Nieuwe Werken. Als freelancer werk ik al achttien jaar vanuit huis en met gebruikmaking van een laptop onderweg of bij mijn klanten, en al rond 1990 nam ik af en toe een sjouwcomputer mee naar huis om geconcentreerd te kunnen werken aan een tekst voor de bedrijfskrant van Shell waar ik redacteur van was. De nieuwigheid is hoogstens dat je je niet meer kunt concentreren omdat je dankzij al die kekke netwerktechniek van KPN onophoudelijk wordt gestoord.

E-mail heb ik altijd gezien als een voortreffelijk middel om selectief bereikbaar te zijn. In 21ste-eeuwse management-speak heet dat 'work-life balance'. Voor mij betekent het dat ik buiten bezig kan zijn onze ezels hooi te voeren en keutels uit hun hok te scheppen, terwijl op mijn computer een bericht binnenkomt dat ik na een passende portie hippisch geknuffel op mijn gemak kan beantwoorden, in plaats van op mijn modderlaarzen het huis in te moeten stormen omdat de telefoon gaat. De telecommers van Het Nieuwe Werken zouden graag zien dat ik vanuit het ezelhok meteen met een smartphone berichten terugstuur naar mensen die mij met o-zo-dringende mails bestoken... Maar waar ik woon is een blackberry iets waar je confiture van maakt.

Er is natuurlijk geen sprake van enige work-life balance bij Het Nieuwe Werken. Zo zie ik in de KPN-presentatie een mevrouw die efficient en blijmoedig aan het werk is in de trein, laptop op schoot. “Hoe voelt het... Om onderweg geen tijd te verliezen?”, blaat KPN.

Nou, heel druk en gestresst denk ik. Achter die mevrouw zit een jongeman zonder laptop of tablet. Dat vindt KPN “tijdverlies”. Maar als je het beeld in detail bekijkt zie je die jongen geconcentreerd op een dik boek, zo te zien iets wetenschappelijks, met een technisch ogende illustratie tussen de tekst. Die zit een vak te leren. Wie van de twee is het meest nuttig bezig? Ooit las ik Lord of the Rings in de trein, elke dag een uur heen en een uur terug naar mijn toenmalige werk. Tijdverspilling?

Ik houd ook van treinreizen omdat ik dan naar buiten kan kijken en het landschap aan me voorbij zie trekken. De reis is net zo belangrijk als de aankomst. Maar in de optiek van Het Nieuwe Werken is er geen plaats meer voor reflectie, want elke minuut die je niet online bent, al tikkend, touchend, muizend, powerprutpresenterend, bloggend, facebookend en twitterend, is verspilde tijd. Druk, druk, druk. Intussen rinkelt bij de telecommers de kassa. Follow the money...

Het Nieuwe Werken is vooral: geen tijd krijgen om te leven.

Ezel onder de kerstboom

Zo'n dertig mensen, waarvan de helft kinderen, verzamelden op 21 december in het stalgedeelte van een oude boerenhoeve op een halve kilometer van ons huis. Dik stro op de vloer, rijke kerstdecoratie, een hand-draaiorgeltje, lange tafels met door de deelnemers zelf gebakken lekkers, warme chocolademelk, cider, en een show voor de kinderen met in de hoofdrol Nournours de slimme ezel. Want bij Kerstmis hoort een stalletje met de trouwste vriend van de mens.

Nournours vormt een komisch duo met zijn baas Mathieu, de regionale paardenfluisteraar, acrobatisch ruiter en paardentandarts. Hij heeft er lol in om publiek te amuseren. Hij laat zich, ruggelings in het stro liggend, door Mathieu 'reanimeren' en als ligbank gebruiken, laat zijn baas op zijn rug staan terwijl die zich aan zijn lange oren vasthoudt en doet of hij op een motorfiets rijdt. Dat soort dingen. En dat binnen, op een “piste” van enkele vierkante meters.

De kinderen, uitgedost met kerstmutsen, waren verrukt. Na de voorstelling ging het leidsel los en mengde de ezel zich doodgemoedereerd en totaal los onder het publiek, voor een aai hier en een zandtaartkoekje daar. Hij ging niet aan tafel zitten voor een biertje, al kan-ie dat wel als onderdeel van een andere voorstelling van paarden- en ezelcircus Les Hipponautes.

Ik denk dat sommige van de kids die op 21 december bij die kerststal-voorstelling van de Ezel met Gebruiksaanwijzing waren, geen spelcomputer of ander elektronisch gadget onder de boom willen hebben. “Un Nournours, Papa !” En dan bedoelen die Franse kinderen daar geen teddybeer mee.

Winterschoeisel

Sneeuw, modder, ijs, klei, nat gras, ochtenddauw, regen: je schoenen moeten er tegen kunnen als je veel buiten actief bent. De winter nadert, al laat hij ongewoon lang op zich wachten, en het schoeisel van zowel mens als machine was intussen wat versleten.

Mevrouw kreeg zodoende een paar nieuwe bergwandelschoenen. Daarmee kan ze niet alleen de winter door, maar krijgt ze ook geen natte voeten bij het werken met de ballon op bedauwde ochtenden in het voorjaar en de zomer. Meindls, want die passen haar goed en gaan lang mee. Met Goretex voering, want zelfs de best ingevette lederen schoenen houden zware dauw niet eindeloos tegen.

Mijn bejaarde VW-busje, dat nu al zestien jaar trouw dienst doet als volgvoertuig van ons ballonteam, moet meestal via modderige boerenpaden en over vochtige weilanden de afgelegen plekken bereiken waar ik ben neergestreken. En vaak bergopwaarts - als het niet op de heenweg is, dan terug, en nog volbeladen ook.
De meeste collega's gebruiken grofstoffelijke, één-op-vijf slurpende Landrovers met aanhangers voor het ballonbergwerk. Maar onze kleine ballon past compleet in de laadruimte van de VW Transporter. Voor de twee passagiers, de piloot en twee teamleden is er de dubbele cabine met vijf zitplaatsen. Zonder aanhanger is het een stuk makkelijker om een eind achteruit te rijden op een smal boerenpaadje als je verkeerd bent gereden tijdens de zoektocht naar de ballon.

Ons busje heeft geen vierwielaandrijving, maar met een paar goed geprofileerde winterbanden komt hij meestal verbazend ver in glibberige velden, zelfs bergopwaarts. Dus rijd ik nooit op zomerbanden. Winterbanden slijten iets sneller omdat ze van een wat zachtere rubbersoort zijn gemaakt *), maar dat geringe nadeel neem ik graag voor lief om de ballon te kunnen bereiken op moeilijke plekken en ons zodoende allerlei gesjouw te besparen.

Tot nu toe kocht ik altijd banden van Michelin. Logisch als je in de Auvergne woont, waar het hoofdkwartier van 's werelds meest vermaarde bandenmaker is gevestigd. Maar dit jaar waren de Bibendum sloffen in de juiste maat niet te krijgen. Blijkbaar is er een chronisch tekort aan winterbanden. Ik kijk er niet raar van op als dat iets te maken heeft met delokalisering en inkrimping van fabrieken. Volgens onze dorpsgaragist gaan de meeste wintersloffen naar noordelijke landen en blijven er zodoende te weinig over voor ballonvarende bergbewoners als wij. Mijn oude busje heeft iets minder brede en lage banden dan de meer recente modellen, en dat maakt het er niet makkelijker op. Maar na lang zoeken vond hij toch een paar passende 195/70 R15 banden, van Firestone. Indrukwekkend geprofileerd rubber waarmee we vast een heel eind komen in modderig terrein. En als de sneeuw en de ijzel toch nog arriveren zijn mens en auto er klaar voor.

*) Winterbanden zijn niet alleen van nut in de sneeuw, ze hebben dankzij een flexibeler rubbersamenstelling bij temperaturen onder 7 graden ook meer greep op de weg dan zomerbanden.

Appeltaart

Als je een tijdje zeer ruraal woont kijk je op een andere manier tegen het landschap aan. In het begin vind je als ex-stadsbewoner vooral dat alles zo mooi is, en zo kalm. Dan word je geadopteerd door een ezel, die krijgt een veulen, en zonder dat je dat ooit van plan was ben je op zeker moment een ezelhoeder met twee grazers van elk een kwart ton in de tuin. In de loop van de jaren raak je ook meer geïnteresseerd in het wel en wee van de talloze kleine en minder kleine vogels, zwerfkatten, hermelijnen, egels, padden, bijen, hommels en talloze andere levensvormen om je heen. Je plant fruitbomen en ziet die groeien, hopend dat er iets eetbaars aan gaat groeien. Je vrouw begint een moestuin, en die wordt steeds groter en ingewikkelder. De ezels doneren hun mest, door tussenkomst van een bedrijfsredacteur met een mestvork en kruiwagen. Ze krijgen er biologisch gekweekte maïs voor terug. Wij salade, broccoli, komkommers, pompoenen, snijbieten, aardbeien en tomaten.

Tegenwoordig zie ik de omgeving vooral als voedsel. Net als veel andere Franse regio’s hadden we dit jaar last van grote droogte in het voorjaar, en dus een slechte hooiopbrengst. De boer die ons normaal regelmatig een paar balen brengt kon ons niets leveren – hij had bij lange na niet genoeg voor zijn eigen vee.
Ons terrein is te klein om onze twee ezelinnen het hele jaar te laten eten. Dus werd voor mij de berm van ons landweggetje plotseling een voedselbron: met mijn zeis maaide ik kruiwagens vol mooi lang bermgras waar de dames maar wat blij mee waren. I-aaa! En ik baalde toen de ene gemeentewerker die ons dorpje rijk is op zeker moment de berm kort maaide met een vernietigende verhakselmachine, voor ik zelf alles als mooie lange, krokante stengels had kunnen oogsten. Verdorie.

Gelukkig bood een buurman uitkomst. Hij vroeg of onze ezels een stuk braakliggend terrein bij zijn oude boerenhoeve konden komen ‘bewerken’: een veldje dat te klein en te diep gelegen was voor een tractor, en vol distels en ander lastig spul. Nu maken we minimaal twee keer per week de voettocht met ezels Ninon en Sego naar dat terrein, 's ochtends heen en 's avonds terug, want de dames willen 's nachts liever in onze tuin staan - toen we ze in eerste instantie in het andere veld wilden laten overnachten sprongen ze doodleuk over het niet bijster hoge hek en wandelden op eigen houtje terug.

In dat buurveldje staat een grote semi-wilde appelboom, precies op de erfgrens. Begin september begonnen daar appels te vallen, en dat waren hele mooie.
Ezels zijn dol op appels. Zodra er een valt is het hap, en weg. In tegenstelling tot paarden en koeien, die het fruit in één keer proberen in te slikken en erin kunnen stikken, kauwen ezels het volledig tot moes. Het sap loopt ze erbij uit de bek. Heerlijk !

Na overleg met de buurman bij wie de betreffende boom wortelde mochten we alles dat boven de ezels hing plukken als we dat wilden. Hij deed er niets mee. We besloten bij elk bezoek ‘een paar’ appels te plukken of uit de boom te schudden, en wandelden keer op keer terug naar huis met gevulde plastic tassen en uitpuilende jaszakken. 2011 is een goed appeljaar, en de appels uit het ezelveld bleken bijzonder smakelijk. We selecteerden de betere exemplaren uit voor langdurige opslag in onze fruit- en aardappelkelder. Daar liggen ze nu in nette rijen. Voor de ezels zijn er bakken vol met iets gebutste appels uit ‘hun’ boom en met andere wilde appeltjes, want langs de paden hier groeien verschillende appelbomen. Buren en vrienden die weten van het hooitekort voor onze ezels doneerden appels uit hun tuinen. Met al die vitaminen lopen ze er blakend bij.

Appelvoorraad

Nathalie fourageert regelmatig in de kelder en maakt lekkernijen: appelgelei en appel-vlierbesconfiture. Appeltaart. Appeltoetjes. Appelmoes. Appelsap.
Gisteren bakte ze weer een overheerlijke, glutenvrije appeltaart. Vanmorgen nam ik daar een flinke punt van als ontbijt. Met een toefje slagroom, want het is crisis en juist dan moet je blijven genieten van dat soort kleine dingen.

Dat deed me denken aan de Amsterdamse Golf Club. Daar zat ik een maand geleden in de herfstzon op het terras van het clubgebouw, waar het barpersoneel mijn ouders en mij een paar punten van een van de beste oerhollandse appeltaarten serveerde die ik sinds lange tijd had gegeten. Zelfgebakken en nog warm.
We waren te gast op een golftoernooi dat de AGC samen met ANWB Golf had georganiseerd ter nagedachtenis aan mijn jongste broer Jort, die een jaar geleden overleed aan kanker. Jort was een groot golfspeler, die vele wedstrijden won bij de AGC en nationaal, en die de laatste jaren de grote drijvende kracht was bij ANWB Golf. Hij was, constateerden wij tijdens ons bezoek aan de golfclub, zeer geliefd.

Mijn broer zal vaak aan hetzelfde tafeltje met uitzicht op de achttiende hole zo'n warm stukje appelgebak naar binnen hebben gewerkt. Natuurlijk met slagroom.

Dag Jort. Als ik verse appeltaart eet denk ik even aan je.

Krasse knar

Computers hebben een korte levensverwachting.  Bedrijven vervangen ze standaard meestal na drie jaar, de garantie van de fabrikanten is alleen zo lang als je stevig bijbetaalt bij aankoop, en na die drie jaar is elke dag dat zo'n ding het nog doet blijkbaar meegenomen.  De ontwikkelingen volgen elkaar zo snel op dat een beetje trendvolger zijn elektronische gadgets ook bij lange na geen drie jaar meer gebruikt.  Gaat je 'oude' computer na meer dan drie jaar stuk, dan koop je een nieuwe - een widescreen laptop met ofwel een naar een groot roofdier vernoemde versie van MacOS, of Windows 7.

Ik werk dagelijks op een inmiddels zeven jaar oude laptop, een IBM Thinkpad die nog echt ontworpen is door Big Blue voordat die zijn pc-divisie overdeed aan het Chinese Lenovo.  In 2004 was het een duur ding, slank, met een titanium-versterkte kast, een fantastisch Nederlandstalig toetsenbord met extra accent-toetsen en een aangenaam scherp, mat scherm waarin ik niet zoals bij veel hedendaagse laptops de hele dag naar mijn eigen spiegelbeeld zit te kijken.  Tweeënhalf jaar na aankoop raakte het moederbord defect (waarschijnlijk door iets te veelvuldige blootstelling aan onweer) en herstelde IBM France in verbazend korte tijd kosteloos mijn in Nederland gekochte machine, dankzij de verlengde garantie.  Daarna is hij op mijn bureau in een docking station blijven zitten, aangesloten op allerhande randapparatuur.  Ondanks de belachelijk grote hoeveelheid programma's die ik erop heb geïnstalleerd in de loop der jaren hoef ik hem maar hoogst zelden te herstarten; Windows XP Pro blokkeert vrijwel nooit en 's avonds gaat-ie in slaapstand om de volgende ochtend weer in een paar tellen wakker te worden als ik hem openklap. Ik ben gehecht aan mijn oude Thinkpad met zijn hier en daar wat gladgesleten toetsen, zoals ik gehecht ben aan mijn oude VW-bus met zijn afgebroken raamslinger en lekkende zonnedak. 
Maar laatst ging er iets stuk. De ventilator die mijn laptop koel houdt begon krijsend lawaai te maken en de Thinkpad meldde 'Fan failure', waarna hij met vlagen weigerde te blijven draaien.  En de gemoedelijke monteur die mijn bus onderhoudt heeft geen verstand van laptops.  Voor oude computers bestaan er geen dorpsgarages op het Franse platteland.

OK, na zeven jaar en meer dan veertigduizend draaiuren is het geen wonder dat je PC het opgeeft.  Dan koop je toch een nieuwe?  Maar dankzij de crisis moet ik als freelancer op de kleintjes letten.  Tweeduizend keiharde euro's is een hoop geld.
Dus ben ik wat gaan zoeken op het internet.  Een nieuwe ventilator bleek via eBay te koop voor maar 25 euro inclusief verzendkosten, en het onderhoudshandboek voor de Thinkpad was eenvoudig te vinden.  Een setje basisgereedschap voor simpele computerreparaties had ik nog uit de tijd van de grote lawaaiïge computerkasten.

Een dikke week later zat ik aan de eettafel als beginnend laptopmonteur mijn Thinkpad uit elkaar te halen.  Accu eruit, harddisk eruit, toetsenbord eraf, palmsteun eraf.  Een schoteltje vol schroefjes van diverse afmetingen.

Allerhande stekkertjes los.  Nog drie schroeven en de ventilator met zijn warmtegeleidende koperen plaat kon voorzichtig van de processor worden gewipt.

Daarna alles schoongeblazen met speciaal drijfgas. Tien minuten later zat de nieuwe fan op zijn plek, met verse warmtegeleidende pasta op de processor geplakt (die pasta koop je ook via eBay, in kleine injectiespuitjes).  In omgekeerde volgorde de boel weer in elkaar gezet.

De hele klus kostte ongeveer een uur, op mijn gemak met het handboek ernaast.  Een geroutineerde computertechneut doet het twee keer zo snel, en de Thinkpad maakt het je makkelijk doordat onderop de kast elke schroef vergezeld gaat van een symbool dat aangeeft welk onderdeel je aan het los-of vastschroeven bent, en welke maat schroef het betreft.

Mijn krasse oude Thinkpad zit nu weer in zijn 'dok' en draait zonder morren.  Zelfs wat minder lawaaiïg en minder warm dan voorheen.  En ik voel me een echte computerreparateur.

Foxconn

Tijdens zo'n reparatie vallen je dingen op. Zo bleek de Intel-processor in een houder te zitten met het opschrift 'foxconn' - de beruchte Chinese mega-fabriek van electronica waar de werknemers in groten getale zelfmoord plegen vanwege de abonimabele werkomstandigheden die veel weg hebben van slavenarbeid. Ook mijn Thinkpad, of op zijn minst het in 2007 vervangen moederbord, is dus daar gemaakt door onderbetaalde en slecht behandelde arbeiders - net als de meeste andere gadgets die we hier kopen, zelfs al staat er een 'topmerk' op - zoals een iPhone of iPad...